Книги, похожие на «Aleksander Świętochowski, Klemens Boruta»

Lata dwudzieste XIX wieku. W prowincjonalnym francuskim mieście Angoulême mieszkają dwaj ubodzy, lecz ambitni młodzi ludzie.Dawid Séchard, syn właściciela niewielkiej drukarni, ma zainteresowania naukowe. Chciwy ojciec przewidział dla niego bardziej przyziemną przyszłość: wykorzystując nieśmiałość syna, na bardzo niekorzystnych warunkach odsprzedał mu swoją drukarnię. Najlepszy przyjaciel Dawida, podziwiany przez niego Lucjan Chardon, to początkujący poeta z wysokim mniemaniem o swoim talencie. Również matka Lucjana i jego siostra Ewa są pełne wiary w młodzieńca…Dwaj poeci to pierwsza, najkrótsza część Straconych złudzeń Balzaca, wydana w roku 1837. Autor ukazuje w niej trudne do przebycia dystanse społeczne na prowincji w czasach rodzącego się kapitalizmu, gdzie na przedmieściu powstaje bogaty przemysł, szlachta przeważnie jest biedna, a „jedno mści się na drugim pogardą równą z obu stron”.

Dialog mężatki i jej „amanta”: trochę flirt, a trochę spowiedź. Zmysłowość ukryta pomiędzy filozoficznymi uwagami, a przy okazji przemycony niewielki traktat emancypacyjny.Aleksander Świętochowski był wpływowym przedstawicielem postępowej inteligencji warszawskiej końca XIX wieku. Publikacja tekstu programowego My i Wy w 1871 roku wstrząsneła środowiskiem intelektualnym, które określało właśnie na nowo swoje cele i metody działania w popowstaniowej rzeczywistości. Jego kolejny esej Praca u podstaw był jednym z fundamentów, na którym kształtował się pozytywistyczny system wartości. W opowiadaniach Świętochowskiego widoczne jest silne zacięcie dydaktyczne.

Berek Guzik jest Żydem, mieszkańcem miasteczka w Lubelskiem. W rozmowie z narratorem przedstawia mu swoje przekonania na różne tematy – uważa na przykład, że prawdziwą wartością nie są pieniądze, ale mądrość, którą zdobywa się przez całe życie.Uważa siebie za mądrego człowieka, ponieważ słucha ludzi i dużo czyta – nie zdobył jednak bogactwa, ponieważ nie miał do tego szczęścia, ale nie jest to dla niego ważne. Mówi rozmówcy o swojej wierze i obrazie Boga, jaki sobie wykreował – w jego opowieściach zawiera się wiele ludowych przekazów. Opowiada również tajemnicze historie miasteczka.Klemens Junosza to powieściopisarz, nowelista i felietonista drugiej połowy XIX wieku. Przez długi czas pisywał do różnych czasopism warszawskich i lubelskich. W swoich utworach często poruszał tematykę związaną ze środowiskami chłopskimi, mieszczańskimi i żydowskimi.

Oniryczna rozmowa z drzewem, które dzieli się swoim życiowym doświadczeniem ze zgorzkniałym pisarzem. Życie ptaków i owadów kontrastuje z pracą ludzką w pobliskiej fabryce.Ta abstrakcyjna, poetycka rozmowa ze starym klonem prowadzona jest w stanie głębokiej medytacji, więc trudno nawet udawać, że chodzi o coś innego niż dialog wewnętrzny. Stawką dialogu jest odpowiedź na pytanie „jak żyć”, ale jak wiemy, na to pytanie nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Eliza Orzeszkowa jest jedną z najważniejszych pisarek polskich epoki pozytywizmu. Jej utwory cechuje ogromne wyczucie problemów społecznych – w mowie pogrzebowej Józef Kotarbiński nazwał ją wręcz „czującym sercem epoki”.

Marta stanowi typowy przykład pozytywistycznej powieści tendencyjnej. Zbyt typowy jak na gust dzisiejszy – ze szkodą dla wagi podejmowanej przez Orzeszkową tematyki obecności kobiet na rynku pracy i w życiu społecznym.Oczywiście wiele się zmieniło, odkąd Marta została po raz pierwszy opublikowana w 1873 roku na łamach „Tygodnika Mód i Powieści”. W naszym kręgu kulturowym edukacja dziewczynek nie różni się merytorycznie od tej przeznaczonej dla chłopców: ma służyć im w życiu zawodowym, a nie jedynie w salonie dla uprzyjemnienia spotkań towarzyskich. Kobiety studiują na wyższych uczelniach i mają prawa wyborcze, również bierne. Jeśli do którejś przyczepi się na ulicy znany podrywacz i będzie miał kaprys jej towarzyszyć, nie poderwie to jej reputacji… raczej nie, przynajmniej w większych miejscowościach.Wszystko to są jednak stosunkowo nowe zdobycze cywilizacyjne, uzyskiwane sukcesywnie, przy wtórze komentarzy raz kpiących, innym razem oburzonych. Ciągle jeszcze wizja kobiety jako przywódczyni państwa, szczególnie dużego, światowego mocarstwa, jest rewolucyjna, a dla wielu nie do przyjęcia. Ciągle też za te same kwalifikacje kobiety dostają mniejszą płacę od mężczyzn, a kobieta samodzielnie wychowująca dziecko nie jest traktowana jak głowa rodziny, choć nią jest w istocie. Przede wszystkim jednak silna pozostaje tendencja postrzegania tych czasów, które ukazuje powieść Orzeszkowej, jako czasów idyllicznych, kiedy kobieta pozostawała oddana tylko kręgowi domowych obowiązków, otoczona szarmanckim zainteresowaniem oraz opieką mężczyzn i to jej w zupełności wystarczało, uszczęśliwiało, jako „naturalne” jej położenie.Warto tej idylli przyjrzeć się bliżej, wybaczając autorce przerysowania i perswazyjny ton. Był on potrzebny wówczas, żeby nadać impet ruchowi emancypacyjnemu: dlatego Marta przyniosła Orzeszkowej potężny sukces w kraju i za granicą, uczyniła ją też adresatką listownych zwierzeń, próśb o rady i podziękowań od wielu kobiet z różnych warstw społecznych, w różnym wieku i z różnych stron.